مۇئەللىمىم پىراففىسور (4)

-مەن دىگەن نەرسىنى يازدىڭمۇ؟ – گەپ باشلىدى مۇئەللىم.

-ياق يازمىدىم، مەن ئويلىغىنىمنى دەپ باقايمۇ مۇئەللىم؟

-ھە دىگىنە.

-ئوتتۇرىمىزدا گەپ ئېنىق بولسۇن، سىز ماۋۇ پۇلنى ماڭا مۇكاپات قىلىپ بىرەمسىز ياكى مىنىڭ ياسىغان نەرسەمنى سېتۋالامسىز ؟

– سېتىۋالىمەن.

– ھە، قاراڭ مۇئەللىم سىز ئۈچ ئاينىڭ ئالدىدا ”سەن يېڭىلىق ياراتتىڭ مەن سىزنى ئىنىستۇتتىكى مىللى بالىلارنىڭ ئالدىدا مۇكاپاتلايمەن، ئۇلارغا رىغبەت بولسۇن، مۇكاپاتلاش يۈزسىدىن ئوقۇش پۇلىڭنى مەن تاپشۇرۋىتىمەن“ دىگەن بولغاچقا، مەن شۇنداق تىرىشقان، ئاشۇ گەپلىرىڭىز مەندەك ئوقۇش پۇلىنى تاپشۇرالمىغان بىر ئوقۇغۇچىغا شۇنداق رىغبەت بولغان ئىدى، شۇڭا مەن خەق ئوخلىسا ئوخلىماي، كىچە كىچىلەپ ماترىيال كۆرۈپ توردىن نەرسىلەرنى چۈشۈرۈپ تەتقىق قىلىپ بۈگۈنگە كەلگەن ئىدىم، ئەمدى قوپۇپ مۇكاپاتلاش سېتۋېلىشقا ئايلىنىپ قالدى، راستىمنى دېسەم مەن بۇنى قۇبۇل قىلالمايۋاتىمەن.

-ياق ئۇنداق دىسەڭ بولمايدۇ، ئاتا بىلەن بالا ئوتتۇرسىدىمۇ ھىساب كىتاپ ئوچۇق بولىشى كىرەك، مەن ساڭا پۇل تۆلەپ ئاخىرىدا ھىچنىمىگە ئىرىشەلمىسەم سىنىڭچە توغرا بولامدۇ؟

-توغرا سىز ماڭا پۇل بەرگەن ئىكەنسىز چۇقۇم مەندىن بىر نەرسىگە، بىر جاۋاپقا، لايىق نەتىجىگە ئىرىشىشنى ئويلايسىز، لىكىن مۇئەللىم يۈرۈگۈمدىكىنى دەۋىرەي كۆڭلىڭىزگە كەلمىسۇن، سىز ئادەمگە ئىشنىشنى بىلمەيدىكەنسىز، مەن ئىشخانىڭىزدا ئىككى يىل ئىشلەپ بەردىم، ئىككى يىلنىڭ ياغى سىزدىن ئالغىنىمدىن سىزگە بەرگىنىم جىق، ئىشخانىنىڭ تېخنىكىلىق ھەرقانداق ئۇچۇرلىرىنى سىرىتقا ئاشكارلىمىدىم، ھالا بۈگۈنگە كەلگەندە سىز ئەمدى ئىشەنمەس بوپسىز، ئەگەر سىز ماڭا ھەقىقى يۈرىكىڭىزدىن ئىشەنسىڭىز ماڭا بۇيەردە سېتۋالىمەن دىمەيتىڭىز، كەچۈرۈڭ مۇئەللىم مەن سېتىپ بىرەلمەيمەن، مەن سىزنىڭ ئوقۇغۇچىڭىز مەن مىنىڭ ئۇستازىم ئۆگەتكەن بىلىمنى يەنە ئۇستازىمغا سېتىپ بىرەلمەيمەن، بۇ پۇلنى ئالالمايمەن، سىزنىڭ كۆڭلىڭىز كۆتۈرگەن بىلەن مىنىڭ كۆتۈرمەيدۇ، خەق ئاڭلىسىمۇ مىنى نالەت قىلشىدۇ، ماڭا خەق ئالدىدا يۈز لازىم، كەچۈرۈڭ.

– بۇ بۇ بۇنداق دىسەڭ بولمايدۇ، سىنىڭمۇ توغرا خاتاسى يوق، لىكىن ھىساب كىتاپ دىگەن بۇ نەرسە بەك يامان، مەن ئاكا ئۇكىلارنىڭمۇ     بىر تال چوكىنى دەپ   ئائىلە ئۈچۈن سوقۇشۇپ كەتكەن ئىشلىرىنى كۆرگەن، سەن تېخى كىچىك، مەن جىق ئىشلارنى كۆرگەن، سەن بىلمەيدىغان نۇرغۇن ئىشلار بار ، ۋاقتى كەلگەندە بىر بىرىمزنى يامان دەپ ئوتتۇرغا چىققاندىن ھازىر گەپنى ئوچۇق قىلغان ياخشى، مەن سىنى بۇ نەرسىلەرنىڭ ھەممىنى ئىشخانىغا قالدۇرۇپ كىتىدۇ دەپ ئولتۇرۇپ، سان ۋاقتى كەلگەندە ھەممىنى يىغىپ ئېلىپ كەتسەڭ، مەن قۇرۇق قول قالسام بولمايدۇدە؟

-بەلكىم سىزنىمۇ توغرىدۇ، ئەگەر سىز ماڭا ئىشىنىپ ئەگەر مۇشۇ پۇلنى قۇتبىلىككە ياردەم يۈزسىدىن مۇكاپات قىلىپ بەرسەم بۇ چوقۇم ماڭا يۈز كىلەلمەسلىك يۈزسىدىن بولسىمۇ بارلىق قىلغان ئىشلىرىنى ئىشخانىغا قويۇپ كىتىدۇ دەپ ئويلىيالىغان بولسىڭىز مەن ئاشۇنداق قىلاتتىم، نىمىشقا چۈنكى مەندە ھازىر پۇل يوق، ئوقۇش پۇلۇمنى تاپشۇرالمىدىم، مەن ئەڭ خارزار بولىۋاتقاندا سىز ئوقۇش پولۇمنى تاپشۇرۇپ بىرىمەن دىگەن، مەن شۇنداق خوش بولغان، مۇشۇ ياردىمىڭىز ئۈچۈن مەن سىزگە قانچىلىك ئىش قىلىپ بەرسەم ئەرزىيدۇ دەپ ئويلىغان، لىكىن سىز ماڭا ئىشەنمىدىڭىز، سىز پۇلنى ئاساس قىلۋالدىڭىز، لىكىن پۇلدىنمۇ مۇھىم بىر نەرسە بار ئىدى.

جىمجىت ئىشخانا، بەلكىم خىجىلچىلىق ھۆكۈم سۈرىۋاتقاندۇ…

-بولىدۇ مۇئەللىم، سىزنىمۇ خىجىل قىلماي، گەپنى ئوچۇق قىلىۋىرەي، ئەگەر سىز پۇلنى ماڭا مۇكاپات قىلىپ بەرمىسىڭىز مەن ئالالمايمەن، مۇكاپات بىلەن سېتۋېلىشنىڭ پەرقى خېلى بار، سىزگە ساتسام بۇ نەرسىنى باشقا يەردە تەرەققى قىلدۇرمىسام بولىدۇ، خەققە دىمىسەم بولىدۇ، بۇ ئۆزۈمنى چۈشەپ قويغاندەكلا ئىش، ئۆزۈمنىڭ ئوچۇق كاللىسنى، ئوچۇق پىكىر قىلىش يولىنى سىزنىڭ پۇلىڭىز سەۋەبلىك مىنى قىسىپ تۇرىدىغان رامكىنىڭ ئىچىگە ئېلىۋالغۇم يوق، بەلكىم سىزگە بەك ئاددىي كىچىككىنە نەرسە بىلنىۋاتقان بولىشى مومكىن، مەنمۇ بىلىمەن مەن چوڭ بىر ئىش قىلىۋەتمىدىم، شۇ كىچىككىنە بىر ئىش، مەن قىلغاننى خەقلەر مەن ئۈگەنگەن  ئاشۇ توربەتلەردىن ئىزدەپ سوراپ ئۈگنەلەيدۇ، مەن قىلغاندەك قىلالايدۇ، شۇ ۋاقىت مەسىلىسى، بەلكىم خەقلەر قىلىپمۇ بولغاندۇ.

– شۇ مەن بۇ نەرسەڭنى ئىشلىتەلمەيمەن، پەقەت يۇقىرىدىن تەكشۈرۈش كەپ قالسا بىز مۇشۇندق بىر ئىشنى قىلدۇق، بۇ بىزنىڭ مىللى كومپيۇتېر ئىشلىرىمىز ئۈچۈن مانداق ئەھمىيەتكە ئىگە دەپ ئۇلارغا كۆرسەتكەنگىلا ئىشخانىغا قويۇپ قوياي دىگەن يىرىم بار، بۇنى سەندىن باشقىسى تەرەققى قىلدۇرالمايدۇ، ئەگەر سەن ئاسپىرانتلىققا ئۆتۈپ قالساق ئۆزۈڭ بىر قوللۇق ماڭدۇرسەن، مەن ساڭا باشقا ئىش تاپشۇرمايمەن، ئەگەر سەن ئاسپىرانتلىق قاتلىمىغا كىرىۋالساڭ مەن ساڭا نۇرغۇن ياردەم قىلىمەن، مۇشۇ نەرسەڭ ئۈچۈن ساڭا ھۆكىمەتتىن 50-60 مىڭ سوملۇق ”كېتى“ ئېلىپ بىرەلەيمەن، پۇل ئۆزۈڭگە قالىدۇ.

”ۋاي ئوغرى مىنى ئۈچ قېتىم ئالدىغىنىڭ ئاز كىلىپ ئەمدى يەنە ئېغزىمغا ئىمىزگە سېلىۋاتامسەن؟“ ئىچىمدە غودۇق غودۇق تىللىۋالدىم.

-مىنىڭمۇ بەك قويۇپ قويۇپ ماڭغۇم بار، لىكىن ئۆزۈمنى ئىسكەنچىگە ئېلىپ قويۇپ ئەمەس، بۇنداق بولغاندا ئاندىن ھەقىقى تەرەققى قىلىنى بولىدۇ.

– ھە بوپتۇ، بۇمۇ ئۆزۈڭنىڭ ئويلىغىنى، لىكىن مىنىڭ پىكىرىمنىمۇ ئويلىشىپ باق.

-سىز نەچچە پۇلغا سېتۋالماقچى؟ ئوقۇش پۇلىنىڭ ئۆزىگىمۇ؟ 4100 كوي؟

– ھە شۇنداق.

-ھە سىز بەك خاتا ئويلاپ قاپسىز، شۇتاپتا بىر شىركەت ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كىيىن كىلىپ ئىشلەپ بەرگىن مائاشىڭنى مەمۇرلۇققا ئۆتكەنلەرنىڭكىدىن كەم قىلمايمەن داۋاتىدۇ، ۋاقتى كەلگەندە سىز بىردىغان بۇ پۇل ئىككى ئايلىق مائاشىم بوپ قالىدۇ، سىزچە قانداق بولار.

– ھە ئۇنداق يىرى بولسا ئۆزۈڭ بىر قارار چىقار، مەن ساڭا ئايلىقىڭغا مانچە پۇل بىرىمەن دىيەلمىگەندىن كىيىن ئاشۇ يەردە تەرەققى قىلدۈرساڭمۇ مەيلى.

-ھە بولىدۇ، خاپا بولماڭ مۇئەللىم، ئوقۇغۇچىڭىز بولغاندىن كىيىن ئەسلى سىز گە سېتىپ بەرسەم بولاتتى لىكىن …

– ياق ئۇنداق دىمە، مەيلى كىم ياسىسۇن، نەدە ياسىسۇن ئوخشاش، سەن يەنىللا مىنىڭ ئوقۇغۇچۇم، بۇ ئىشلار سەۋەبلىك ئىككىمىزنىڭ ئادەمگەرچلىك جەھەتتىكى مۇناسىۋىتىمىزگە تەسىر يەتمىسۇن.

– ياق ئۇ ئىشلارغا نىمە دەپ تەسىر يىتەتتى، مەن سىزنىڭ ئوقۇغۇچىڭىز، سىز مىنىڭ ئوقۇتقۇچۇم، سىزلا مىنى سېتىپ بەرمىدى سەپ خاپا بولمىسىڭىز مەن سىزدىن رەنجىمەيمەن.

-ياق ئۇنداق دىمە، سەن ئەمدى ئوقۇش پۇلۇمنى ھەجەپ تاپشۇرۇپ بەرمىدى دىمىسەڭلا مىنىڭ ئوشۇقچە گىپىم يوق.

-ياق ھەي مۇئەللىم، بۇ نەرسىنى يا تەرەققى قىلدۇرارمەن، ياكى قىزقىشىم باشقا ساھەگە يۈزلىنىپ كەتسە تاشلاپ قويارمەن، ياكى بولمىسا مەھسۇلات قىلىپ پۇل تاپارمەن، قېنى تىرىشىپ باقاي.

– مەن سىنى چۈشىنىمەن، سەن بەك تىرىشچان، بۇ ئىشتا ھەمكارلىشالمىساق يەنە نۇرغۇن ئىشلار بار، ئىككى يىلنىڭ ياغى قىلۋاتقان ئىشىڭنىڭ ئاخىرىنى ئۆزۈڭ قىلساڭمۇ بولىدۇ، ساڭا قايسى كۈنى دىگەن ئا شىياۋجاڭنىڭ ھېلقى دىتالىنىڭ ساندان قىسمىنى سەن قىلمىساڭ بولمايدۇ، مۇشۇ ئىشلارغىمۇ بىر كاللاڭنى يۈگۈرتۈپ كۆرسەڭ.

-بولىدۇ، ئۇنىڭدا چاتاق يوق.

-ھە ياخشى.

-ئەمسە مەن چىقاي مۇئەللىم، گەپنى ئوچۇق قىلىشتۇق، كىيىن خاپىلىق بوپ قالمىسۇن، باشقا ئىشلاردىن ئەنسىرمەيمەن، مۇشۇ خاپىلىق دىگەن يۈرەكنى ئىزىۋىتدىغان نەرسىچۇ، شۇڭا پۇلدىگەندەك ماددىي ئىشلار ئۈچۈن خاپىلىق تارتىشىپ قالمايلى.

-ياق ياق، ماقۇل ئەمسە سەن ئىشىڭغا چىقىۋەرگىن.

– بولىدۇ ماقۇل ئەمسە.

ئۇھ  ئاخىرى يېنىپ چىقتىم، يائاللا خۇدايىم، توۋا دىمەي ئامال يوق جىمۇ، ئو ھوش بۇمۇ ئوبدان بولدى، كۆڭلۈم خۇددى يامغۇردىن كىيىنكى ھاۋادەك سالقىن سۈزۈك بوپ قالغان ئىدى، لىكىن ئىچكى قىسمىمدا بىر ئاجىز ئەندىكىش، ئەنسىرەش يوقاپ كەتمەي تۇرۋالغاچقا سەل بىئارامچىلقمۇ بار ئىدى.

ھەي خۇدا مەن بەندەڭگە يەنە قانداق كۈنلەرنى يۇلۇقتۇرارسەن.

ۋاي نىمىدىن ئەنسىرەيتىم، خۇدايىم بار.

شۇنداق خۇدايىم بار .

(ئاخىرى بار)